BİLGİSAYARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
Ödev konumuz bilgisayarın temel bileşenlerinden donanım olduğu için ben yararlı olmasını sağlayacak şekilde toparladığım bilgileri sitemde yayınlamaya çalışacağım. Ama asıl konumuza giriş yapmadan önce bilgisayar nedir ve temel bileşenleri nelerdir sorularına basit ve kısa olarak bir giriş yapmak istiyorum.
Bilgisayar, kendisine verilen bilgileri alan, saklayan, üzerinde işlemler yapan, gerektiğinde de bu bilgileri
yazıcı gibi birimlerle çıktı olarak veren elektronik bir makinedir.
Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki temel kısımdan oluşur. Asıl ödev konumuz donanım olduğu için bu bölüme geçmeden önce yazılımdan da kısaca bahsetmek istiyorum.
Yazılım, donanımı kullanabilmek ve bilgisayarı çalıştırabilmek için kullanılan programlar topluluğudur. Bu
programlar örnek olarak işletim sistemi (Windows, Linux), kelime işlemci (Word, Not defteri, WordPad),
oyun programları (Tetris, Mayın Tarlası, Solitaire) verilebilir.
Bilgisayar donanımı, bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır. Bu parçalar, kişisel bilgisayarlar, otomobiller, çamaşır makinesi ve benzeri elektrikli ev eşyaları veya çeşitli sanayi ugulamaları gibi birçok alanda kullanılır. BAKINIZ GÖRSELLER
İç ve Dış olarak ikiye ayrılır. Bir donanım parçası başka bir donanım parçası (genellikle bilgisayar kasası) içine yerleştiriliyorsa iç donanım olarak adlandırılır. Bağımsız kasa, kutu veya kılıf içinde bulunan bilgisayar kasası içinde yer almayan donanımlara dış donanım denir. Bunlar kamera, USB girişi, Bluetooth, kızılötesi tarayıcı, yazıcı ve benzeridir. Bir bilgisayar donanımı dış ortamdan bilgisayara veri aktarmak için kullanılıyorsa giriş donanımı veya giriş birimi, bilgisayardan dış ortama veri aktarmak için kullanılıyorsa çıkış birimi olarak adlandırılır.
A) İÇ DONANIM PARÇALARI:
1-GÜÇ KAYNAĞI:
Bir bilgisayardaki elektronik devreler 5 ve 12 V’ luk DC ile çalışır. Şebekenin 220 V’ luk AC akımını bu gerilime çeviren güç kaynağıdır. Power Supply’a bilgisayar kasasının ön tarafındaki açma/kapama düğmesi kumanda eder. İlk PC’ lerde 63.5 W’lık güç kaynağı kullanılmaktaydı. Günümüzde ise bilgisayarın özelliğine
göre 150-375 W arasındaki güç kaynakları kullanılır. Güç kaynağından çıkan kablo uçlarındaki soket yardımıyla anakart, disket, harddisk ve CD-ROM sürücüye bağlanabilir. BAKINIZ GÖRSELLER 1
2-ANAKART (MAİNBOARD) :
Bir bilgisayarın çalışmasında ana rolü oynayan CPU, ROM, RAM, BIOS gibi elemanların bulunduğu baskılı devre kartına anakart denir. Bilgisayara bağlanacak ilave kartlar (ses kartı, grafik kartı, ethernet kartı vb. ) anakart üzerinde bulunan ve slot adı verilen konnektörlere bağlanır. Anakart üzerinde bulunan şarj edilebilir
pil sistem saatini çalıştırmaya ve CMOS içindeki bilgileri saklamaya yarar.
Bir bilgisayar alırken dikkat edilecek en önemli şey anakartın terfi edebilir (Upgradable) olmasıdır. Yani bu anakart standart ebatlı bir kasaya oturan ve standart ilave kart ve sürücüleri alan bir kart olmalıdır. Bilgisayarınızın özelliklerini yükseltmek istediğinizde yapacağınız tek şey eski kartın yerine yeni kartı takmak olmalıdır. BAKINIZ GÖRSELLER 2
3-CPU (MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ):
Anakart üzerinde bulunan bir çiptir. CPU (Central Processing Unıt) bilgisayar programlarının verdiği emirleri alıp bu emirler doğrultusunda diğer çipleri ve elektronik devreleri yöneten, hesaplama ve mantıksal işlemleri yapan çiptir. BAKINIZ GÖRSELLER 3
4-ROM (READ ONLY MEMORY):
Anakart üzerinde sadece okunabilen bir bellek çipidir. Bilgisayarın enerjisi kesildiğinde bile içerisindeki bilgiler silinmez. Sistem kartı üzerindeki ROM içerisinde (Basic Input/Output System) adlı bir program yazılıdır. Bu program üreticiler tarafından yazılmıştır. BIOS denilen bu program, donanımı doğrudan kullanan
bir dizi program içerir. BAKINIZ GÖRSEL 4
5- EKRAN KARTI:
Bir ekran kartının görevi; CPU’ dan aldığı bilgiyi ekranda göstermektir. CPU’ dan ekran kartına gönderilen bilgi bu kartın belleğinde saklanır. Eski tip ekran kartlarında ise; bu bilgi ekran kartı belleğinde piksel piksel saklanırdı. CPU’ dan gönderilen bu piksel bilgilerinin yönetimi yine CPU’ ya aitti. Bu ise CPU üzerinde fazladan yük getirdiğinden ekrandaki görüntünün hızı düşüktü. Bu tip ekran kartı kullanan bilgisayarlarda grafik programları ve oyunlarda kaliteli görüntü almak mümkün değildi. BAKINIZ GÖRSEL 5
6-SES KARTI:
PC içerisindeki hoparlör kaliteli ses üretmek için yeterli değildir. ISA veya PCI slotuna bağlanan bir ses kartı dijital sesi analog sese dönüştürür. Bu dönüştürme metoduna örnekleme (sampling) denir. BAKINIZ GÖRSEL 6
7-MODEM KARTI:
Bilgisayar anakartına sonradan ilave edilen modem kartları, bilgisayarın normal telefon hatları üzerinden iletişim kurmasına olanak sağlar. Veriler modem kartının telefona bağlanan ucundan seri iletişim yöntemiyle gönderilir veya alınır. Bir nevi bilgisayara eklenen yeni bir seri port görevini üstlenir. Modem kartının telefon hattına bir saniyede gönderebileceği bit sayısı o modemin hızını belirler. BAKINIZ GÖRSELER 7
B) DIŞ DONANIM PARÇALARI:
1-KLAVYE:
Klavye bilgisayarın en önemli giriş öğesidir. Üzerinde harfler, sayılar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır. Türkçeye özel iki tür tuş düzenlemesi vardır: F klavye ve Q klavye.. Klavye hakkında bilinmesi gereken, klavyenin bir giriş aygıtı olduğu ve klavyenin tuşlarına basılması halinde basılan
tuşun veya harfin kodunun bilgisayarın işlemcisi tarafından değerlendirilmek üzere belleğe
aktarıldığıdır. Giriş cihazlarının temel özelliği, kullanıcının anlayabildiği bilgileri, bilgisayarın
anlayabileceği şekle (yani dijital hale) çevirmeleridir. BAKINIZ GÖRSELLER 8
2- EKRAN:
Ekran bilgisayarın mikro işlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği ve
kullanıcının anlayacağı şekilde görüntüye dönüştürmeye yaramaktadır. Başka bir deyişle
ekran, CPU tarafından işlenilen bilgilerin kullanıcıya iletildiği ortamdır. Ekranlar görüntüleme
ve çıkış aygıtı olduğu kadar, bazı modellerinde girdi aygıtı olarak da kullanılırlar. Bu tip
ekranlara dokunmatik ekranlar (touch screen monitors) denilmektedir. Dokunmatik ekranlar
aslında günlük hayatımızda sıkça kullandığımız aygıtlardır BAKINIZ GÖRSELLER 9
3- YAZICILAR
Yazıcılar, klavye veya daha değişik giriş aygıtları ile bilgisayara girilen, bilgileri veya yazıları kağıt üzerine aktarmaya yararlar. BAKINIZ GÖRSELLER 10
4-FARE-MOUSE:
Fare ya da mouse, genellikle avuç içinde tutulan, hareketleri bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtıdır. BAKINIZ GÖRSELLER 11
5-TARAYICI SCANNER:
Resim, yazı, şekil, etiket, standartlandırılmış kod gibi işaretler, basılı olduğu alandan okuyup, elektrik sinyalleri üreterek bilgisayarın giriş ünitesine gönderen cihazlardır. Bu cihazların çalışmasını fotokopi ve fakslara benzetmek mümkündür. Tarayıcılarda her noktayı algılamayı sağlayan sensörlere CCD denir. BAKINIZ GÖRSELLER 12
6- HOPARLÖRLER :
Ses kartının sunduğu ses çıkış özelliğini dinleyebilmemizi sağlayan cihazlardır. BAKINIZ GÖRSELLER 13
7- MİKRAFON:
Mikrofonlar ses kaydetmek yada sesli iletişim yapmak için, yani bilgisayarımıza ses
girdisi yapabilmek için kullanılmaktadırlar. BAKINIZ GÖRSELLER 14
8-BARKOD OKUYUCU:
Barkod okuyucular temel olarak okudukları barkod bilgisini kablo aracılığıyla veya
kablosuz olarak bilgisayara doğrudan aktaran cihazlardır. BAKINIZ GÖRSELLER 15
Bilgisayar, kendisine verilen bilgileri alan, saklayan, üzerinde işlemler yapan, gerektiğinde de bu bilgileri
yazıcı gibi birimlerle çıktı olarak veren elektronik bir makinedir.
Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki temel kısımdan oluşur. Asıl ödev konumuz donanım olduğu için bu bölüme geçmeden önce yazılımdan da kısaca bahsetmek istiyorum.
Yazılım, donanımı kullanabilmek ve bilgisayarı çalıştırabilmek için kullanılan programlar topluluğudur. Bu
programlar örnek olarak işletim sistemi (Windows, Linux), kelime işlemci (Word, Not defteri, WordPad),
oyun programları (Tetris, Mayın Tarlası, Solitaire) verilebilir.
Bilgisayar donanımı, bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır. Bu parçalar, kişisel bilgisayarlar, otomobiller, çamaşır makinesi ve benzeri elektrikli ev eşyaları veya çeşitli sanayi ugulamaları gibi birçok alanda kullanılır. BAKINIZ GÖRSELLER
İç ve Dış olarak ikiye ayrılır. Bir donanım parçası başka bir donanım parçası (genellikle bilgisayar kasası) içine yerleştiriliyorsa iç donanım olarak adlandırılır. Bağımsız kasa, kutu veya kılıf içinde bulunan bilgisayar kasası içinde yer almayan donanımlara dış donanım denir. Bunlar kamera, USB girişi, Bluetooth, kızılötesi tarayıcı, yazıcı ve benzeridir. Bir bilgisayar donanımı dış ortamdan bilgisayara veri aktarmak için kullanılıyorsa giriş donanımı veya giriş birimi, bilgisayardan dış ortama veri aktarmak için kullanılıyorsa çıkış birimi olarak adlandırılır.
A) İÇ DONANIM PARÇALARI:
1-GÜÇ KAYNAĞI:
Bir bilgisayardaki elektronik devreler 5 ve 12 V’ luk DC ile çalışır. Şebekenin 220 V’ luk AC akımını bu gerilime çeviren güç kaynağıdır. Power Supply’a bilgisayar kasasının ön tarafındaki açma/kapama düğmesi kumanda eder. İlk PC’ lerde 63.5 W’lık güç kaynağı kullanılmaktaydı. Günümüzde ise bilgisayarın özelliğine
göre 150-375 W arasındaki güç kaynakları kullanılır. Güç kaynağından çıkan kablo uçlarındaki soket yardımıyla anakart, disket, harddisk ve CD-ROM sürücüye bağlanabilir. BAKINIZ GÖRSELLER 1
2-ANAKART (MAİNBOARD) :
Bir bilgisayarın çalışmasında ana rolü oynayan CPU, ROM, RAM, BIOS gibi elemanların bulunduğu baskılı devre kartına anakart denir. Bilgisayara bağlanacak ilave kartlar (ses kartı, grafik kartı, ethernet kartı vb. ) anakart üzerinde bulunan ve slot adı verilen konnektörlere bağlanır. Anakart üzerinde bulunan şarj edilebilir
pil sistem saatini çalıştırmaya ve CMOS içindeki bilgileri saklamaya yarar.
Bir bilgisayar alırken dikkat edilecek en önemli şey anakartın terfi edebilir (Upgradable) olmasıdır. Yani bu anakart standart ebatlı bir kasaya oturan ve standart ilave kart ve sürücüleri alan bir kart olmalıdır. Bilgisayarınızın özelliklerini yükseltmek istediğinizde yapacağınız tek şey eski kartın yerine yeni kartı takmak olmalıdır. BAKINIZ GÖRSELLER 2
3-CPU (MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ):
Anakart üzerinde bulunan bir çiptir. CPU (Central Processing Unıt) bilgisayar programlarının verdiği emirleri alıp bu emirler doğrultusunda diğer çipleri ve elektronik devreleri yöneten, hesaplama ve mantıksal işlemleri yapan çiptir. BAKINIZ GÖRSELLER 3
4-ROM (READ ONLY MEMORY):
Anakart üzerinde sadece okunabilen bir bellek çipidir. Bilgisayarın enerjisi kesildiğinde bile içerisindeki bilgiler silinmez. Sistem kartı üzerindeki ROM içerisinde (Basic Input/Output System) adlı bir program yazılıdır. Bu program üreticiler tarafından yazılmıştır. BIOS denilen bu program, donanımı doğrudan kullanan
bir dizi program içerir. BAKINIZ GÖRSEL 4
5- EKRAN KARTI:
Bir ekran kartının görevi; CPU’ dan aldığı bilgiyi ekranda göstermektir. CPU’ dan ekran kartına gönderilen bilgi bu kartın belleğinde saklanır. Eski tip ekran kartlarında ise; bu bilgi ekran kartı belleğinde piksel piksel saklanırdı. CPU’ dan gönderilen bu piksel bilgilerinin yönetimi yine CPU’ ya aitti. Bu ise CPU üzerinde fazladan yük getirdiğinden ekrandaki görüntünün hızı düşüktü. Bu tip ekran kartı kullanan bilgisayarlarda grafik programları ve oyunlarda kaliteli görüntü almak mümkün değildi. BAKINIZ GÖRSEL 5
6-SES KARTI:
PC içerisindeki hoparlör kaliteli ses üretmek için yeterli değildir. ISA veya PCI slotuna bağlanan bir ses kartı dijital sesi analog sese dönüştürür. Bu dönüştürme metoduna örnekleme (sampling) denir. BAKINIZ GÖRSEL 6
7-MODEM KARTI:
Bilgisayar anakartına sonradan ilave edilen modem kartları, bilgisayarın normal telefon hatları üzerinden iletişim kurmasına olanak sağlar. Veriler modem kartının telefona bağlanan ucundan seri iletişim yöntemiyle gönderilir veya alınır. Bir nevi bilgisayara eklenen yeni bir seri port görevini üstlenir. Modem kartının telefon hattına bir saniyede gönderebileceği bit sayısı o modemin hızını belirler. BAKINIZ GÖRSELER 7
B) DIŞ DONANIM PARÇALARI:
1-KLAVYE:
Klavye bilgisayarın en önemli giriş öğesidir. Üzerinde harfler, sayılar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır. Türkçeye özel iki tür tuş düzenlemesi vardır: F klavye ve Q klavye.. Klavye hakkında bilinmesi gereken, klavyenin bir giriş aygıtı olduğu ve klavyenin tuşlarına basılması halinde basılan
tuşun veya harfin kodunun bilgisayarın işlemcisi tarafından değerlendirilmek üzere belleğe
aktarıldığıdır. Giriş cihazlarının temel özelliği, kullanıcının anlayabildiği bilgileri, bilgisayarın
anlayabileceği şekle (yani dijital hale) çevirmeleridir. BAKINIZ GÖRSELLER 8
2- EKRAN:
Ekran bilgisayarın mikro işlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği ve
kullanıcının anlayacağı şekilde görüntüye dönüştürmeye yaramaktadır. Başka bir deyişle
ekran, CPU tarafından işlenilen bilgilerin kullanıcıya iletildiği ortamdır. Ekranlar görüntüleme
ve çıkış aygıtı olduğu kadar, bazı modellerinde girdi aygıtı olarak da kullanılırlar. Bu tip
ekranlara dokunmatik ekranlar (touch screen monitors) denilmektedir. Dokunmatik ekranlar
aslında günlük hayatımızda sıkça kullandığımız aygıtlardır BAKINIZ GÖRSELLER 9
3- YAZICILAR
Yazıcılar, klavye veya daha değişik giriş aygıtları ile bilgisayara girilen, bilgileri veya yazıları kağıt üzerine aktarmaya yararlar. BAKINIZ GÖRSELLER 10
4-FARE-MOUSE:
Fare ya da mouse, genellikle avuç içinde tutulan, hareketleri bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtıdır. BAKINIZ GÖRSELLER 11
5-TARAYICI SCANNER:
Resim, yazı, şekil, etiket, standartlandırılmış kod gibi işaretler, basılı olduğu alandan okuyup, elektrik sinyalleri üreterek bilgisayarın giriş ünitesine gönderen cihazlardır. Bu cihazların çalışmasını fotokopi ve fakslara benzetmek mümkündür. Tarayıcılarda her noktayı algılamayı sağlayan sensörlere CCD denir. BAKINIZ GÖRSELLER 12
6- HOPARLÖRLER :
Ses kartının sunduğu ses çıkış özelliğini dinleyebilmemizi sağlayan cihazlardır. BAKINIZ GÖRSELLER 13
7- MİKRAFON:
Mikrofonlar ses kaydetmek yada sesli iletişim yapmak için, yani bilgisayarımıza ses
girdisi yapabilmek için kullanılmaktadırlar. BAKINIZ GÖRSELLER 14
8-BARKOD OKUYUCU:
Barkod okuyucular temel olarak okudukları barkod bilgisini kablo aracılığıyla veya
kablosuz olarak bilgisayara doğrudan aktaran cihazlardır. BAKINIZ GÖRSELLER 15